Image by Lubos Houska from Pixabay
Područje „Donjeg Srema“ je jedino geografsko područje Srema u kome se obični jelen u poslednjih 60 godina nalazi na biološkom minimu. Na području Fruške gore tokom 2009. godine započet je projekat reintrodukcije jelena, tj. njegovo ponovno naseljavanje, koji je realizovao NP ”Fruška Gora”. Na području tzv. „Gornjeg Srema“ koji obuhvata šumski kompleks Bosutskih šuma, zatim područje nekadašnjeg vojnog lovišta Morović i područje između reka Save, Studve i Bosuta, tokom ratnih dejstava 90-tih godina, brojno stanje matičnih fondova običnog jelena je značajno smanjeno, a u pojedinim delovima dovedena na biološki minimum.
U proleće 2014.godine, područje „Gornjeg Srema“ je pogodila katastrofalna poplava, tokom čijeg trajanja je delimično stradao tek oporavljeni fond običnog jelena. Od 2015-2017. godine izvršeno je naseljavanje ukupno 88 jedinki jelena, od čega je 50 jedinki genetskog porekla iz južne Mađarske i 38 jedinki sa područja istočnih Karpata u Rumuniji.
Na području „Donjeg Srema“ trenutna brojnost i struktura populacija jelenske divljači u slobodnoj prirodi je na biološkom minimumu, što je znatno ispod mogućnosti prirodnih potencijala staništa.
Obični jelen je sastavni deo ukupnog biodiverziteta naše zemlje. Jelen ima brojne pozitivne uticaje na šumske i druge ekosisteme, i bez njega oni ne mogu adekvatno da funkcionišu. Zato je veoma važan proces reintrodukcija i ojačavanje postojećih mikro-populacija matičnih fondova jelena.
Na području „Donjeg Srema“ izuzetne bogate tradicije i velikog istorijskog značaja, nalazi se lovište posebne namene kojim gazduje JP „Vojvodinašume“. Lovište „Posavsko lovište Kupinik“ je nekadašnje carsko lovište Austrougarske monarhije i lovište kraljevine Jugoslavije.
„Kupinik“ carsko lovište |
|
Godine 1874. aktom austrougarskog dvora lovište „Kupinik“ je prvi put stavljena pod zaštitu kao carsko lovište Habsburške dinastije.U 19. veku pojavljuju se prvi pravi lovci. Obedska bara(Der Obedska Teich) koja je tada pripadala Habsburškoj monarhiji, bila je lovište u kome su često boravili i lovili prestolonaslednik Franc Ferdinand i kraljević Rudolf Ferdinand. Nakon završetka prvog svetskog rata, tačnije od 1919. godine ukazom Krunskog saveta, šire područje „Obedske bare“ postaje kraljevsko lovište dinastije Karađorđevića. Tridesetih godina XX veka Margareta Walter ornitolog iz Berlina snima prvi film o Obedskoj bari. |
Istorijat lovišta „Kupinik“ nas obavezuje da tom lovištu vratimo stari „aristokratski sjaj“, i da na to područje ponovo naselimo jelena čije brojno stanje je danas na biološkom minimumu. Naseljavanjem običnog jelena, lovište „Kupnik“ biće deveto lovište u JP „Vojvodinšume“ koje gazduje jelenom kao gajenom vrstom. Da bi se projekat naseljavanja i ojačavanje postojeće populacije realizovao na dugoročan i održiv način, izgrađeno je uzgajalište običnog jelena „Matijevica“, koje će omogućiti kontinuiran uzgoj jelena radi njegovog naseljavanja na području lovišta „Kupinik“, šireg područja Obedske bare i u lovišta drugih korisnika na području“Donjeg Srema“, navode iz JP „Vojvodinašume“.
Uzgajalište običnog jelena „Matijevica“ – lovište „Kupinik“
Posavsko lovište „Kupinik“ je površine 8.740 h, u kome je početkom 2020.godine započeta je izgradnja prvog uzgajališta posebne namene običnog jelena na području Srema. Planirano mesto izgradnje uzgajališta za intenzivno gajenje običnog jelena lokacijski je smešteno u Gazdinskoj jedinici “Matijevica – Kadionica “ Šumske Uprave Kupinovo, koje će biti ukupne površine 1.017,04 ha.
Uzgajalište jelena „Matijevica“ imaće ukupno 5 uzgojnih separata koja će tehnološki biti povezana u jednu tehnološku celinu, radi što kvalitetnijeg selekcijskog uzgoja. Matični fond od 50 jedinki (35 košuta i 15 jelena) je nabavljen iz uvoza, iz najboljih jelenskih uzgajališta iz Mađarske.
Prevashodna namena uzgajališta za jelena je proizvodnja biološki selekcionisane jelenske divljači, čija će namena biti naseljavanje u otvoreni deo lovišta „Posavskog Lovišta Kupinik“ i druga lovišta na području „Donjeg Srema“, komercijalna prodaja žive jelenske divljači iz uzgajališta drugim korisnicima lovišta na području AP Vojvodine i Srbije.
Jelenska divljača u lovišta „Kupinik“ i na području Donjeg Srema je na biloškom minimumu u proteklih 30 godina, i ovim zajedničkim projektom JP „Vojvodinašume“ i Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo, planirano je da u periodu 2024-2034.godine da se na uzgajališta jelena „Matijevica“ na područje Donjeg Srema i lovišta „Kupinik“ naseli između 150 i 175 jedinki običnog jelena kao autohtone vrste ovog područja Srema ,Vojvodine i Srbije.
Vrednost radova na uzgajalištu „Matijevica“ |
| Ukupna vrednost radova sve tri faze izgradnje i opremanje lovno-tehničkim objektima i opremom uzgajališta jelena „Matijevica“ je 45.000.000 miliona, a vrednost matičnog fonda je oko 16.000.000 din. Ukupna vrednost radova i matičnog fonda običnog jelena je 61.000.000,00 din. |
Osnovni cilj i zadatak naseljavanja je unapređivanje genetskog potencijala matičnih fondova jelenske divljači, zatim usklađivanje odnosa polova jelenske divljači i popunjavanje brojnosti do optimalnog brojnog stanja jelenske divljači u skladu sa važećim planskim dokumentima. Programom gazdovanja uzgajalištem posebne namene “Matijevica“ planira se da svake godine selekcioniše i uhvati između 20-25 biološki najvrednijih jedinki koje će biti naseljene u neko od lovišta JP „Vojvodinašuma“ ili komercijalno isporučeno drugim korisnicima lovišta.
Jelen u čuvenim evropskim i svetskim lovištima predstavlja ekonomski i biološki najznačajniju i najatraktivniju lovnu vrstu divljači. Za razvoj lovstva kao privredne delatnosti u okviru „zelene ekonomije“ i lovnog turizma kao segment elitnog turizma jedne države, obični jelen je noseća gajena vrsta koja može da bude generator razvoja lovstva i lovnog turizma jedne države.
